De Cavalier King Charles Spaniel behoort tot groep 9 van het FCI-klassement: Gezelschapshonden, Honden van Plezier en Dwerghonden. De honden die tot deze groep behoren, zijn gezelschapshonden met een eerder laag activiteits- en agressiviteitsniveau. Doorgaans zijn deze honden makkelijk op te voeden. In het algemeen zijn dit dus honden waarmee je gemakkelijk en aangenaam kan samenleven. De King Charles Spaniels behoren meer specifiek tot de subcategorie Engelse Dwergspaniels.

De Cavalier King Charles Spaniel is een kleine hond en lichtgewicht, en weegt doorgaans tussen de 5,4 kg en 8,1 kg. Hun vacht bestaat uit lang, steil tot licht golvend, zacht haar. Het ras komt voor in de kleuren black and tan, ruby (eenkleurig dieprood) en blenheim (kastanjebruine aftekeningen op een parelwitte achtergrond). Er worden daarnaast tegenwoordig ook driekleurige honden (zwart en wit, onderbroken door rood-bruine tekeningen) gesignaleerd.

De gezondheidsproblemen bij dit ras komen vooral voort uit de platte snuit en zijn brachycephalic profiel, en zijn kleine schedel. Zoals alle honden met brachycephalic profiel, heeft dit ras een genetische aanleg voor obstructie van de luchtwegen en ademhalingsproblemen. Moeite met ademenen manifesteert zich vooral bij warm weer en intense fysieke inspanningen. Het is daarom belangrijk dat er bij zomerse temperaturen beperkte fysieke inspanningen zoals wandelen worden gedaan met deze honden. De kleine schedel zorgt bij slechte fokkers ook voor hersenschade en neurologische aandoeningen. Verder is de Cavalier King Charles, zoals vele kleine rassen, erg gevoelig voor obesitas. Bij deze honden neigt een extra kg al meteen naar zwaarlijvigheid. Zo worden ook gewrichtsaandoeningen en overbelasting vermeden. Overgewicht komt immers sneller voor bij dit soort kleine rassen die vooral als gezelschapshond worden gehouden en minder fysieke activiteit hebben. De vacht van deze Spaniels wordt best regelmatig gekamd, met name de langere haren op de borst, poten en oren. De oren zelf moeten ook voldoende regelmatig worden gecontroleerd en indien nodig gereinigd worden. Ook de gehoorgang moet vrij blijven, dus overtollig haar wordt best weggeknipt of bijgetrimd. Als de hond minder vaak wandelt, knip je best ook de nagels regelmatig kort. Wanneer erfelijke aandoeningen genetisch kunnen worden doorgegeven van de ouders op hun kinderen, is het aangeraden dat de fokker eerst het DNA van de ouderdieren laat testen. Ook als de hond geen gezondheidsproblemen vertoont, blijft het uiteraard belangrijk om minstens jaarlijks met uw dier op controle te gaan bij een dierenarts.

Cavalier King Charles Spaniels zijn opgewekte, innemende, zachtaardige en gezellige honden. Bovendien zijn ze erg intelligent, dus leren ze snel en zijn ze makkelijk op te voeden. Daarbij zijn een zachte aanpak en tegelijk duidelijk en consequent zijn uiteraard aangewezen. Dit ras heeft een hoog aanpassingsvermogen en kan probleemloos samenleven met kinderen, soortgenoten en andere huisdieren. Bezoek en onbekenden worden aangekondigd, maar doorgaans hartelijk ontvangen. Deze Spaniels hebben op zich niet veel beweging nodig, en zijn het liefste in het gezelschap van hun eigenaar(s) en gezin. Deze honden zijn dus zeker niet geschikt voor een kennel, hok of buitenren. Dit ras behoort misschien niet strikt tot de jachthonden, toch blijven de typische instincten aanwezig en gaan ook deze honden graag speuren en snuffelen tijdens het wandelen. Bij afwijkend gedrag of problemen is het uiteraard raadzaam om advies in te winnen van een ervaren en gediplomeerde deskundige in hondengedrag.