De Duitse Herder behoort tot groep 1: Herdershonden en Veedrijvers. De honden die tot deze groep behoren zijn zeer trainbare en gehoorzame honden en kunnen daarom voor verschillende taken ingezet worden. Ze zijn territoriaal, beschermend en hebben de neiging om snel te blaffen, waardoor ze probleemloos inbrekers zullen afschrikken. Ze zijn moedig, hebben sterke kaken en komen in verschillende vormen en kleuren voor. De Duitse Herder behoort meerbepaald tot de eerste categorie, die van de Herdershonden.

Aan het einde van de 19de eeuw was het kapitein Von Stephanitz die ervoor zorgde dat er een doelbewuste selectie plaatsvond van Duitse Herdershonden, vooral in het centrum en zuiden van Duitsland. Zijn doel was om een hooggekwalificeerd ras te creëren dat polyvalent en extreem gehoorzaam was. Om dat doel te bereiken, werden Schotse Herdershonden gekruist met de toenmalige Duitse Herdershonden. In 1892 nam voor het eerst een Duitse Herder deel aan een show in Hannover. De vereniging van Von Stephanitz, Verein für Deutsche Schäferhunde, groeide algauw uit tot de belangrijkste rasvereniging van de wereld. De Duitse Herder werd o.a. tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikt als werkhond. Hij toonde toen zijn uitzonderlijke capaciteiten bij het opsporen van gifgas, als waakhond en als reddingshond. Dankzij zijn uiterlijk en aanpasbaarheid, is dit archetype van een werkhond de absolute nummer één geworden bij hondenliefhebbers wereldwijd.

Met zijn schofthoogte van 60 à 65 cm en een gewicht tussen 30 en 40 kg bij reuen en een schofthoogte van 55 à 60 cm en een gewicht tussen 22 en 32 kg bij de teefjes, hoort de Duitse Herder tot de grote rassen. Het is een draver die zich dicht bij de grond en met grote passen voortbeweegt. De Duitse Herder is middelgroot, iets langer dan hij hoog is, krachtig, goed gespierd en heeft een krachtige, gespierde hals zonder losse keelhuid. Hij heeft een diepe borst en een gespierde rug die licht afvalt naar de staart toe. Ook zijn lendenen zijn breed, krachtig en goed gespierd. De voorpoten van een Duitse Herder zijn recht en droog, staan parallel en zijn licht terugstaand geplaatst. De voorpoten zijn daarentegen van alle zijden gezien recht en staan parallel, eindigend in ronde en goed gesloten voeten. De staart is aan de onderkant langer behaard, reikt minstens tot aan het spronggewricht en wordt in een licht afhangende boog gedragen. Het hoofd is wigvormig, in verhouding met de lichaamsgrootte, zonder plomp of overstrekt te zijn. Het gebit is krachtig, de lippen zijn strak, goed sluitend en donker van kleur. De ogen zijn amandelvormig, iets schuin liggend en niet uitpuilend. De kleur van de ogen moet zo donker mogelijk zijn. Hij heeft staande oren van middelmatige grootte die spits uitlopen, die rechtop en gelijkgericht gedragen worden en met de oorschelp naar voren gericht zijn. De vacht van een Duitse Herder is zwart met een roodbruine, bruine, gele tot helgrauwe aftekening, eenkleurig zwart en grauw, bij grauw donker gewolkt, met een zwart zadel en masker. Onopvallende, kleine witte borstvlekken zijn toegelaten. De Duitse Herder beschikt over een dubbele vacht met onderwol, die licht grauw van kleur is. De bovenvacht is dicht, hard en vast aanliggend. Aan de kop, aan de voorzijde van de ledematen, op de benen en de tenen is het haar kort. Aan de hals is hij wat langer en sterker behaard. Aan de achterzijde van de benen is het haar langer tot aan het polsgewricht. Lang haar is een diskwalificerende fout.

Hoewel de Duitse Herder van nature een stevige hond is, krijgt ook de Duitse Herder (zoals alle middelgrote en grote honden) regelmatig te maken met heup- en elleboogdysplasie, hypothyreoïdie en de ziekte van von Willebrand. Deze aandoeningen moeten dan ook de nodige aandacht krijgen en een goede screening en selectie van fokdieren zou het risico erop moeten verminderen. Kleinere problemen in dit ras zijn: cardiomyopathie, cataract, pyotraumatische dermatitis of hotspots, enostose of groeipijnen, peri-anale fistels, chronische superficiële keratitis, verlamming, Cauda Equina Syndroom, maagtorsie en kwaadaardige tumoren. Een kwaal die af en toe voorkomt is exocriene pancreasinsufficiëntie. Als de selectie echter goed gebeurd en als de eigenaar zijn hond regelmatig laat controleren door een dierenarts, leeft een Duitse Herder gemiddeld 12 jaar. Wat betreft de vachtverzorging, is twee keer per week een borstelbeurt voldoende. Ook als de hond geen gezondheidsproblemen vertoont, blijft het uiteraard belangrijk om minstens jaarlijks met uw dier op controle te gaan bij een dierenarts.

Een sterk karakter en een vechtinstinct, in combinatie met een van de beste neuzen. De Duitse Herder is gehoorzaam, loyaal en trouw in alle omstandigheden, maar ook heel aanhankelijk, levendig en vrolijk. Opvoeding is belangrijk voor alle rassen, en zelfs nog belangrijker voor een Duitse Herder. De opvoeding zal het toekomstige gedrag van het dier echt conditioneren. En dit is best goed, want deze hond leert erg graag bij en doet niets liever dan zijn baasje plezieren en gehoorzamen. De Duitse Herder is een sportieve hond, die ruimte en beweging nodig heeft. Hij kan net zo goed leven in de stad en op een appartement, zo lang hij elke dag lange wandelingen kan maken. Anderzijds kunnen ze vaak niet goed alleen zijn, je laat hen dus best niet de hele dag alleen thuis. Dit ras behoort misschien niet tot de jachthonden, toch blijven de typische instincten aanwezig en gaan ook deze honden graag speuren en wandelen. Bij afwijkend gedrag of problemen is het uiteraard raadzaam om advies in te winnen van een ervaren en gediplomeerde deskundige in hondengedrag.