De Hovawart behoort tot de tweede groep van dit klassement: Pinschers en Schnauzers, Molossers en Zwitserse Berg- en Sennenhonden. Hij behoort meer bepaald tot sectie 2.2, Molossers van het bergtype. Met werkproef.

In 1210 verscheen de Hovawart voor de eerste keer in een Duits kasteel met de naam “Ordensritterburg”. De zonen van de kasteelheer werden gered door een moedige hond en dat was een Hovawart. Ondanks zijn blessures, slaagde de hond erin om het kind naar het kasteel te sleuren. Dit kind was vol lof over dit ras. In 1473 maakte de Hovawart deel uit van de vijf meest edele rassen. Hij staat erom gekend om misdadigers met gemak te volgen. Het ras werd na de Middeleeuwen zowat opzij geschoven door de komst van de Duitse herder die de nieuwe werkhond werd en in de 20e eeuw was het ras bijna volledig verdwenen. Op dat moment besloot Kurt Koning samen met enkele anderen, om het ras te redden. Ze bezochten alle boerderijen om nog enkele overlevenden te vinden. In 1922 werd het eerste pupje officieel ingeschreven in het Duitse register. Men ging enthousiast verder en in 1937 werd de Hovawart als ras erkend door de Duitse Kennelclub. Tijdens de tweede Wereldoorlog werden al deze inspanningen bijna teniet gedaan. De Hovawart werd effectief gebruikt als oorlogshond. In 1945 bleven slechts enkele Hovawarts over. In 1964 werd de Hovawart door de Duitse Kennelclub erkend als nutshond. Het kweken van dit ras werd plots weer interessant en het ras ging de wereld rond. In 1984 werd de “International Hovawart Federation” opgericht en men stelde diverse regels op omtrent het kweken van dit ras.

De snuit is recht en moet parallel lopen met de schedel. Zijn huid staat goed gespannen. Het hoofd is sterk met een brede voorkant. De stop is goed herkenbaar. De neusgaten zijn goed ontwikkeld. Bij de zwartbruine en zwarte honden is de neus zwart; bij de blonde honden is de neus eveneens zwart maar een wisselneus is toegestaan. De Hovawart heeft een scharend gebit. Het gebit moet volledig zijn. De ogen zijn ovaal, ze zijn noch prominent, noch diepliggend en ze hebben een middelbruine tot donkerbruine kleur. De oren zijn hoog aangezet en liggen goed uit elkaar, ze zijn driehoekig en vallen soepel langs de wangen naar beneden. Optisch lijken ze de brede schedel te accentueren. In de lengte reiken ze minstens tot aan de mondhoek. De punt is lichtjes afgerond. In rust liggen ze goed vlak tegen de wangen. Bij alertheid kunnen ze wat naar voren gericht en rechtop gedragen worden. De voorkant ligt ergens in het midden tussen de ogen en het achterhoofdsbeen. De rug is recht en stevig, de borstkast is goed gespierd. De hals is sterk, middellang en zonder losse keelhuid (wammen). De rug is recht en strak. De staart is bossig behaard en reikt tot onder het spronggewricht. Hij wordt over de rug omhoog gezwaaid of omlaag en hangend gedragen, afhankelijk van de stemming van de hond. De schouders zijn goed gespierd. De nagels en de kussentjes van de zwarte honden zijn zwart. Bij de blonde variant, kunnen deze lichter zijn. De haren zijn lang en lichtjes golvend. De haren zijn langer op de borstkast, op de buik en tussen de dijen, aan de achterkant en op de staart. De kleuren zijn zwartbruin, zwart en blond. Het reutje is tussen 63 en 70 cm groot en het teefje tussen 58 en 65 cm.

De Hovawart geniet over het algemeen een goede gezondheid, dankzij de informatie die gegeven werd door de club. Hoe dan ook kan hij te maken krijgen met enkele erfelijke ziekten. Vooraleerst heupdysplasie, een aandoening in het heupgewricht. Osteochondritis dissecans is een pijnlijke aandoening van sommige gewrichten zoals het spronggewricht, de ellebogen of de schouders. Het kraakbeen van de botuiteinden gaat kapot, wordt beschadigd, en veroorzaakt ontsteking en pijn. OCD wordt dikwijls vastgesteld op jonge leeftijd en kan verbeterd worden met een medische ingreep. De Hovawart kan ook last hebben van erfelijke aandoeningen aan de ogen zoals cataract, MPP, RD, PHTVL en distichiasis. Het is belangrijk om de honden te laten controleren alvorens te gaan kweken. Het ras kan ook last hebben van allergieën, hypothyroïdie of cardiovasculaire aandoeningen.

De Hovawart is een gehoorzame hond die evenwichtig en stabiel is. Hij is zowel sportief als intelligent. Hij is pas echt volwassen op de leeftijd van 3 jaar maar hij blijft altijd speels. De Hovawart houdt niet van lange oefensessies. Zijn waakinstinct is reeds van jong af aan aanwezig en hij blijft daarbij onafhankelijk. Hij blaft preventief. Hij houdt van de hele familie, hoewel hij wel een voorkeur voor een iemand kan hebben. Hij is gereserveerd ten opzichte van vreemden. Als u gaat wandelen, kunt u hem makkelijk loslaten, hij zal niet weglopen.