Het Schipperke behoort tot groep 1: Herdershonden en Veedrijvers en één van de kleinste binnen deze groep. De honden die tot deze groep behoren zijn zeer trainbare en gehoorzame honden en kunnen daarom voor verschillende taken worden ingezet. Ze zijn beschermend en wakend over hun territorium, hebben dan ook de neiging om snel te blaffen, waardoor ze probleemloos inbrekers zullen afschrikken. Ze zijn moedig, hebben sterke kaken en komen in verschillende vormen en kleuren voor.

De naam ‘Schipperke’ zou kunnen zijn afgeleid van het woord 'scheperke', wat 'kleine herder' betekent. Verder is ook de betekenis van de naam historisch gelinkt aan het ras, dat voornamelijk op boten van de binnenscheepvaart werd gehouden om knaagdieren zoals ratten en muizen te vangen, waardoor de kleine hond uiteindelijk vaak 'schipperke' of ‘kleine bootsman’ werd genoemd. De bakermat van dit kleine herdersras is te vinden in Vlaanderen en meerbepaald in de provincies Antwerpen en Brabant. Een eerste vermelding van het ras is te vinden in een kroniek uit de 15de eeuw waarin een Brusselse monnik schrijft over een staartloze hond die door leden van de ambachtsgilden werd gehouden als huishond. In de middeleeuwen en ook daarna was het Schipperke immers vooral te vinden in de huizen van schoenmakers en beenhouwers. Er bestond naar verluidt toen al competitie over wie de mooiste kortharige, kleine, zwarte hond had en men sierde de huisdieren graag met mooie halsbanden. Vanaf 1860 organiseerden schoenmakers van het broederschap van Saint Crispin in Brussel zelfs hondenwedstrijden en toen in de jaren ‘80 een Schipperke voor het eerst verscheen op een van deze wedstrijden, werd het ras officieel erkend door de Royal Schipperkes Club van Brussel. In 1904 kreeg het ras een officiële standaard. De Schipperkes Club van Frankrijk werd opgericht in 1929. Andere bronnen verwijzen wat historiek en oorsprong betreft dan weer naar een type noordelijke keeshonden van het Spitsenras, maar ook naar Willem van Oranje die aan een aanval zou zijn ontsnapt dankzij de waakzaamheid van zijn Schipperke. Lang was de staartloze donkere hond het meest populair in België, als kleine waakhond of bedrijfshond, want niet enkel op schepen maar ook in winkels moest hij ongedierte vangen. Tegenwoordig is het ras vooral populair in Engeland en Zuid-Afrika.

Het Schipperke meet doorgaans tussen 32 cm en 36 cm en weegt tussen 3 kg en 8 kg, afhankelijk van de grootte. Het is een van de kleinste herders en schapendrijvers. Dit hondenras heeft een kort en gedrongen lichaam, met in verhouding een wijde en diepe borstkas. De buik is behoorlijk verhoogd, de achterhand breed en de rug loopt vrij recht en horizontaal. Het Schipperke heeft dunne ledematen en kleine, ronde en strakke voeten, met sterke, korte nagels. Deze honden hebben meestal geen staart, of de staart is onderbroken vanaf de aanhef. Schipperkes hebben een spitse snuit, zoals vossen, met een breed en redelijk afgerond voorhoofd. De ogen zijn ovaal en donkerbruin, de kleine, driehoekige, spitse oren staan hoog geplaatst en zijn erg mobiel. De vachtkleur van het Schipperke is zwart zonder enige sporen van wit. Dit ras heeft een dikke weelderige vacht, kort op het hoofd, lichaam en voorkant van de ledematen, maar langer in de nek (manen), op de schouders, borst en aan de achterkant van de dijen.

Het Schipperke is een energieke, sterke en onvermoeibare hond met een lange levensduur van ongeveer 15 jaar. Het ras kan echter, net als bij andere rashonden, bepaalde erfelijke genetische pathologieën vertonen. Zo heeft dit ras vaker last van oligodontie, een tandheelkundige anomalie gekenmerkt door een gebrek aan tanden (vaak premolaar en molaren). Een röntgenfoto kan al op de leeftijd van 12 weken bepalen of een tand ooit heeft bestaan of aanwezig is, maar nog niet is doorgekomen. In dat geval is er een risico op infectie en is het noodzakelijk om een operatie uit te voeren om de tand te verwijderen. Het is geen ernstige pathologie, maar de fokker moet dit testen en nagaan, zodat de afwijking niet wordt doorgezet in het nageslacht. Er is ook dysplasie merkbaar bij Schipperkes, die de zwartharige honden treft, waarbij de haarzakjes worden getroffen en haarverlies optreedt. De diagnose wordt gesteld op basis van een klinisch onderzoek en een huidbiopsie. Er zijn helaas geen behandelingen voor deze ziekte. Enkel de ontstekingsreacties die de aandoening veroorzaakt, kunnen worden behandeld. Ook galactosialidose komt bij dit hondenras voor. Het is een stofwisselingsziekte als gevolg van de afwezigheid van een eiwit, die een aanval op het zenuwstelsel veroorzaakt. Symptomen gaan van een eenvoudig gebrek aan coördinatie tot de onmogelijkheid tot eten, drinken of zelfs bewegen. Over deze ziekte is helaas nog weinig geweten. Er kan een diagnose worden gesteld nadat autopsieletsels in het cerebellum zijn veroorzaakt. Omdat er nog geen behandeling is, is een fatale afloop onvermijdelijk. Ten slotte is juveniele diabetes mellitus, een chronische ziekte die het glucosemetabolisme beïnvloedt, ook vaker voorkomend bij Schipperkes. De aandoening is te wijten aan schade in pancreascellen die insuline produceren. Deze ziekte verschijnt al tijdens het eerste levensjaar. De aandoening is echter zeldzaam: slechts 1% van de diabetische honden wordt beïnvloed door diabetes type I (of insulineafhankelijke diabetes), de meeste andere honden lijden aan diabetes type II (veroorzaakt door een andere factor). De symptomen bij juveniele diabetes mellitus zijn: gewichtsverlies, oogaandoeningen en ketoacidose. Door het opsporen van hyperglycemie en een hoog suikergehalte in de urine kan de diagnose worden gesteld. De behandeling verloopt via een aangepast dieet met afname van de suikerinname en een bloedglucosecontrole door insuline-injectie. De vachtverzorging van Schipperkes vraagt geen uitgebreide aandacht. De honden mogen enkele keren per week geborsteld of gekamd worden. Ook als de hond geen gezondheidsproblemen vertoont, blijft het uiteraard belangrijk om minstens jaarlijks met uw dier op controle te gaan bij een dierenarts.

Honden van dit ras zijn vrij onrustig, erg alert, energiek en opgewekt. Aanvankelijk werden ze ingezet in de jacht op ongedierte (schepen en winkels), maar later ook als waakhond en nog vaker als gezelschapsdier. Toch blijven zijn jacht- en waakinstinct prominent aanwezig in zijn levendige karakter. Elk verdacht of ongewoon element wordt dan ook gesignaliseerd door luid geblaf. Verder tonen Schipperkes zich als trouwe honden naar hun eigenaars toe, en zijn ze ook zacht in de omgang naar kinderen en hun trainers. Toch blijven hun argwaan en achterdocht erg merkbaar naar onbekenden toe die al snel als ongewenste indringers worden beschouwd. Hun kleine, onschuldige en schattige uiterlijk kan dus verraderlijk zijn. Wanneer het Schipperke over een genetisch aangeboren intelligentie beschikt, is het een erg trainbare hond en ontvankelijk voor lessen in gehoorzaamheid en opvoeding. Wanneer hij voldoende kansen en uitlaatkleppen krijgt om hond te zijn en zijn ding te doen, kan het Schipperke gedijen in een kleiner hok of beperktere leefruimte. Laat je echter niet verrassen door zijn energie en temperament! Dit ras behoort misschien niet tot de jachthonden, toch blijven de typische instincten aanwezig en gaan ook deze honden graag speuren en wandelen. Bij afwijkend gedrag of problemen is het uiteraard raadzaam om advies in te winnen van een ervaren en gediplomeerde deskundige in hondengedrag.