De Collie behoort tot groep 1: Herdershonden en Veedrijvers. De honden die tot deze groep behoren zijn zeer trainbare en gehoorzame honden en kunnen daarom voor verschillende taken worden ingezet. Ze zijn beschermend en wakend over hun territorium, hebben dan ook de neiging om snel te blaffen, waardoor ze probleemloos inbrekers zullen afschrikken. Ze zijn moedig, hebben sterke kaken en komen in verschillende vormen en kleuren voor.

De Collie zou een afstammeling zijn van hoedende honden in Schotland. Van oudsher heeft de Schotse Herdershond schapen gehoed in de Schotse bergen en het lagere land en westen van Engeland. De voornaamste kleuren waren toen zwart en wit, met soms wat rood. Omstreeks 1880 kwam de Collie, die al in 1861 in Leeds een eigen klasse had, in de mode. Toen stegen de prijzen en daalde de bruikbaarheid. Het fokken van Collies werd daardoor voordeliger dan landbouw of veeteelt en de hond werd een vast heldenfiguur in gedichten en verhalen. De rode vacht kwam toen in opmars. Hoewel de hond in 1814 eerst nog Scotch Sheepdog of gewoon Sheepdog werd genoemd, werd het ras vanaf 1895 Colley of Collie. Die naam zou afkomstig zijn van ‘coaly’ wat ‘zwart’ betekent, dan wel van ‘collar’ wat ‘halsband’ betekent en zou verwijzen naar zijn weelderige vachtkraag. De kortharige variant van de Collie is veel minder bekend dan de langharige, die zo’n 80% van het ras uitmaakt.

De Schotse Herdershond is een gracieuze en mooie hond waarbij de reu tussen 56 cm en 61 cm wordt met een gewicht dat kan variëren van 20 kg tot 29 kg. Een teefje wordt zo’n 51 cm tot 56 cm en weegt 18 kg tot 25 kg. Deze honden hebben een middelgroot lichaam dat langer dan hoog is, met een sterke nek en diepe borst. Hun ribben zijn gebogen, de rug recht en lichtjes hellend richting bekken en achterhand. De ledematen zijn gespierd en hebben een matig ontwikkeld spierstelsel. Hun voeten zijn ovaal met gebogen en strakke vingers. De staart is lang, meestal laag gedragen. Collies hebben een langwerpig, wigvormig, slank en goed geproportioneerd gezicht ten opzichte van hun lichaam. Ze hebben een platte schedel. Hun ogen stralen zachtheid uit, zijn middelgroot en amandelvorming. Ze zijn doorgaans donkerbruin, maar blauwe of met blauwe vlekken komt ook voor afhankelijk van het vachtpatroon. De oren van deze herders zijn matig groot en staan breed en wijd uit elkaar. Ze worden naar voren en half rechtop gedragen. Het vachtpatroon bij Collies komt voor in drie volgens de standaard toegelaten kleuren: de sable jurk (licht goud met intense mahonie), driekleur (dominant zwart met lichte vlekken op de ledematen en hoofd- en witte markeringen) en merle blauw of ‘Marbled Collie’ (zilverachtig blauw, gevlekt en gemarmerd met zwart). Voor de langharige variant is het haar recht, hard, lang en dicht. De ondervacht is eveneens zacht en dicht. De manen en het gewas zijn erg overvloedig en de dieren hebben franjes in de ledematen. Voor de kortharige variant is het haar plat en hard gestructureerd. De ondervacht is zelfs dichter dan die van de langharige variëteit. De vacht vraagt wat onderhoud betreft regelmatig borstelen en uitkammen.

Collies zijn doorgaans gezonde en sterke honden met een levensverwachting van ongeveer 12 jaar. Het ras is echter wel gevoelig voor een aantal erfelijke ziekten. Ze kunnen een oogafwijking hebben waarbij vascularisatie optreedt van een gebied aan de achterkant van het oog. De symptomen zijn degeneratie van pigmenten in het oog, retinale loslating, bloeding of verlies van gezichtsvermogen afhankelijk van de ernst van de ziekte. Bij proefpersonen met de genetische ziekte worden beide ogen getroffen. Om een diagnose te stellen, moet een deskundig uitgebreid onderzoek van van het oog worden uitgevoerd. Bij fokken is een genetische test beschikbaar. Helaas is er nog steeds geen behandeling om deze aandoening te behandelen en de prognose gaat van gedeeltelijke blindheid tot totale blindheid. Een andere oogaandoening is centrale en paracentrale stromale hoornvliesdystrofie, een bilaterale ziekte van het oog die wordt gekenmerkt door de opaciteit van het hoornvlies als gevolg van lipidenafzetting, die zelf wordt veroorzaakt door enzymatische deficiëntie. Het gebeurt meestal tussen 5 en 27 maanden. Bij wijze van uitzondering kan troebeling leiden tot een wazig zicht. De diagnose wordt gesteld door een onderzoek van het oog met de biomicroscoop. Aanpassing van het dieet van de hond (vetarm dieet) kan verbetering brengen, maar chirurgie lijkt nog steeds de meest effectieve manier om dit pathologisch tegen te gaan, ondanks het risico op terugval. Kwaadaardige hyperthermie of gevoeligheid voor halothaan is een stofwisselingsstoornis die een plotselinge en significante stijging van de lichaamstemperatuur van de hond veroorzaakt, vergezeld van een samentrekking van alle spieren van zijn lichaam. Deze ziekte volgt vaak nadat de honden onder anesthesie zijn met producten zoals halothaan, maar het kan ook een vorm van stressrespons zijn. Ten slotte kan de Collie ook lijden aan primaire epilepsie, waarbij ‘primair’ wijst op het ontbreken van duidelijke oorzaken voor de aanvallen. De eerste aanvallen vinden plaats in de leeftijd van 6 maanden tot 5 jaar, maar deze kunnen onopgemerkt blijven. Tijdens de aanvallen valt de hond zijdelings, bewusteloos en maakt hij trapbewegingen. In het geval van partiële aanvallen is het verschil dat de hond valt zonder het bewustzijn te verliezen. De diagnose is gebaseerd op een differentieel onderzoek om elke andere mogelijkheid van schade aan het zenuwstelsel en de hersenen uit te sluiten. De tests zijn zwaar (scanner, MRI, etc.) maar als een praktisch ongeneeslijke ziekte, is het noodzakelijk om getroffen honden te diagnosticeren en behandelen met medicijnen, en vervolgens zeker niet in te zetten bij het fokken. Ook als de hond geen gezondheidsproblemen vertoont, blijft het uiteraard belangrijk om minstens jaarlijks met uw dier op controle te gaan bij een dierenarts.

Collies zijn erg levendige, energieke en actieve honden. Het ras werd een modefenomeen na de film en tv-serie ‘Lassie’. Men fokte toen lange tijd op het kenmerk lange en spitse snuit, maar dat gaf heel wat kaakproblemen, pijn en ook gedragsproblemen in bepaalde bloedlijnen. Gelukkig is die mode dezer dagen voorbij en worden terug natuurlijke, gezonde honden gekweekt. Een Collie is een gevoelige en zachtaardige hond en kan soms angstig van aard zijn. Het is een trouwe metgezel, soms wat achterdochtig naar onbekenden toe, maar zelden tot nooit agressief. Zoals zowat alle honden heeft ook de Collie een consequente opvoeding nodig met duidelijk grenzen, die op een zachte maar duidelijke manier worden duidelijk gemaakt. Een Collie kan zich aanpassen aan het stadsleven, maar aard beter op grotere leefgebieden met tuin en bos. Hij heeft immers nood aan zijn dagelijkse dosis lichaamsbeweging en fijne uitdagingen. Kortharige Collies zijn doorgaans spontaner, actiever en temperamentvoller dan de Langharige en beter geschikt voor het hoeden van koeien dan van schapen. Dit ras behoort misschien niet tot de jachthonden, toch blijven de typische instincten aanwezig en gaan ook deze honden graag speuren en wandelen. Bij afwijkend gedrag of problemen is het uiteraard raadzaam om advies in te winnen van een ervaren en gediplomeerde deskundige in hondengedrag.